Buyuk moviy tuynuk

Yukatan yarim orolidan unchalik uzoq boʻlmagan Beliz shtatida okeanning eng ajoyib moʻjizalaridan biri boʻlgan - Buyuk Moviy tuynuk mavjud. U dengizga mutlaqo zid holda joylashgan boʻlib, diametri 300 metrni, chuqurligi esa 120 metrni tashkil qiladi. Katta tuynukning eng hayratlanarli xilqatlaridan yana biri dengiz qalinligi ostida yashiringanligidir.

Tuynuk - qadimiy vertikal gʻor

Bu joy qadimgi sivilizatsiyalar tomonidan yaratilgan degan afsonalar ham mavjud. Tuynukdan suv ombor oʻrnida ham foydalanilgan boʻlishi mumkin. Ammo suvosti ekspeditsiyalari ushbu qarashlarni rad etdi.

Tuynukning oʻta moviy rangda ekanligi yorugʻlik toʻlqinining fizikasiga bogʻliq. Chiroyli koʻrinishdagi tuynuk barchani oʻziga jalb etadi. Ushbu manzarani koʻrish uchun parashyutda uchayotganlar ham aynan tuynukdan uchib oʻtishadi. Ularning fotosuratlari taʼsirchan boʻlib, barchaning diqqat-eʼtiborini birdek tortadi.

Yuzlab gʻavvoslar

Yukatan yarim oroliga har yili yuzlab gʻavvoslar kelishadi. Ular suv osti aql bovar qilmaydigan “quduq” dunyosini oʻz koʻzlari bilan koʻrishni istaydilar. Uni birinchi marta taniqli Jak Iv Kusto tasvirlab bergan - hatto uni eng yaxshi 10 ta shoʻngʻin saytlari qatoriga kiritgan. Ammo bu joy xavfli hamdir. Gʻor shiftida hosil boʻlib, osilib turadigan tomchilar  suvosti gʻorida koʻplab yoʻlaklarni hosil qiladi, ularda adashib qolish hech gap emas. Shuning uchun bu yerda 10 metrdan koʻproq shoʻngʻish mumkin emas.

Buyuk Moviy tuynuk qanday paydo boʻldi?

Koʻp million yillar oldin, muzlik davrida ohaktosh gʻorlari paydo boʻlgan. Oʻsha paytdagi suv darajasi hozirgiga nisbatan ancha past edi. Keyinchalik tektonik plitalarning siljishiga olib kelgan eng kuchli zilzilalar yuz berdi. Shuning uchun, baʼzi stalaktitlar endi burchak ostida oʻsib boradi va joylarda yangi oʻtmaydigan panjaralar bilan shakllanadi. Muz eriganidan keyin suv koʻtarilib, gʻorning yuqori qismini yoʻq qildi.

Bugungi kunga kelib esa gʻor Yerdagi eng ajoyib joylardan biriga aylandi.